تولید کننده بایستی با انواع روش های تولید آشنایی کامل داشته و با توجه به مکان تولید میزان سرمایه گذاری و هدف از تولید ، یکی از روش هایی که تطابق بیشتری با شرایط او دارد را انتخاب نماید. انواع روش های علمی و کاربردی که برای شرایط کشور مناسب است به شرح ذیل است.
تولید ورمی کمپوست به روش سبدی
این روش بیشتر برای منازل در ابعاد کوچک کاربرد دارد. البته نیاز به نیروی کارگری بیشتر از اشکالات این روش است . جنس سبد میتواند از چوب ، فلز یا پلاستیک باشد . اخیرا اغلب ظورف مورد استفاده در این روش از جنس پلاستیک است. ابعاد سبد ها نیز میتواندمتفاوت باشد.
به طور کلی اندازه سبد ها به مقدار مواد بستر بستگی دارد . به عنوان مثال برای ۰٫۵ کیلوگرم زباله در هفته، به سبدی به طول و عرض ۵۰*۸۰ سانتی متر و عمق ۲۵ سانتی متری نیاز است. چنانچه در ظروفی استفاده شود که به صورت شبکه ای نیست شبه لگن یا تشتک لازم است کف ظروف را به تعداد لازم سوراخ های حدود ۵ میلی متری ایجاد نمود و کف سبد را با لایه ای نازک از بقایای گیاهی به ویژه کاه و گلشن پوشانده . همچنین بهتر است سبد ها را روی پایه هایی از جنس آجر یا چوب قرار داد.
پس از اضافه نمودن مواد غذایی به سبد ها با توجه به اینکه کرم های ورمی کمپوست محیط فاقد نور و مرطوب را ترجیه میدهند، برای حفظ روطوبت و تاریک نمودن بستر ها روی سبد ها را باید پوشاند . میتوان از درپوش های مختلف از جمله پارچه و کیسه های گونی نخی استفاده نمود. برای ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم توده ۵۰۰ تا ۷۵۰ گرم کرم ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ عدد کرم مورد نیاز است .
بعد از حدود ۲ ماه ، رنگ بستر تیره و حجم توده ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش میابد . در این زمان ورمی کمپوست آماده برداشت است. برای جداسازی کرم ها از توده میتوان از الک کردن استفاده نمود و یا اینکه کود آماده شده را به یک طرف سبد می رانند و مواد غذایی تازه را به طرف دیگر اضافه میکنند . با توجه به اینکه کرم ها به سمت مواد غذایی تازه حرکت میکنند. بنابر این به روش طبیعی عمل جداسازی کرم ها از توده انجام میگیرد.
تولید ورمی کمپوست به روش پشته ای روباز روش windrow
این روش که روشی سنتی بوده برای سطوح بزگ و تولید انبوه کاربرد دارد و برای کسانی است که درای گاوداری و زمین شخصی در مجاورت گاوداری بوده و هدف اصلی تولید کود در مقیاس بزرگ می باشد.
در این روش توده آماده شده و در سطح زمین به صورت پشته ای توده های طویل با طول متفاوت ۲۰ تا ۸۰ متر و ارتفاع ۵۰ سانتی متر قرار داده میشود. دراین سیستم کیفیت کود چندان رضایت بخش نیست . ادواردز ۱۹۹۵
قرار گرفتن بستر تولید در معرض تغییرات عوامل محیطی و از طرفی طولانی بودن فرآیند تولید ۴ تا ۵ ماه ازمعایب این روش به شمار میرود . برای سهولت در جدا نمودن کرم از بستر ، مواد تازه را میتوان همجوار با بستر آماده شده اضافه نمود و کرم ها را در این حالت به سمت مواد غذایی تازه حرکت میکنند و عمل جدا سازی به صورت طبیعی انجام میگیرد. این روش بیشتر در مناطق گرمسیری در استان های فارس ، بوشهر ،یزد مورد بهره برداری قرار میگیرد.
هوادهی
عمل هوادهی در روش روباز پشته ای نیاز است انجام گردد. زیرا در میان توده که کرم ها مشغول فعالیت تولید هستند ، در اثر فعالیت آنها مواد گازی از جمله گاز متان تولید میشود که باعث از بین رفتن کرم ها میشود. بنابر این لازم است به طور متناوب توده به هم زده شود تا گاز متان از داخل توده خاج شده و کرم ها فعالیت خود را ادامه دهند. بسته به روش تولید ابزارهای دستی و مکانیزه مختلفی برای این کار وجود دارد. در حال حاضر این کار در ایران با روش دستی و با ابزاری شبیه شن کش انجام میگردد.
تولید ورمی کمپوست به روش پشته ای در محوطه سر پوشیده
کلیه عملیات دراین روش مشابه روش روباز است فقط سطح توده توسط مصالح مختلف از جمله پلاستیک ، پوشال ، ایرانیت ، موادی از جنس حصیر و سرشاخه درخت با پایه های چوبی و یا پارچه ضخیم و به طور کلی سایبان های مختلف پوشیده میشود. این روش در مناطق سردسیری کشور از جمله استان های غربی و استان خراسان رضوی و خراسان شمالی و جنوبی کاربرد گسترده دارد. در این روش کیفیت کود تولید شده بهتر بوده و زمان ولید کوتاه تر میباشد.
ارتفاع سایبان را میتوان ۲ تا ۳ متر در نظر گرفت . از قرار دادن پلاستیک برای پوشانیدن سطح بستر خودداری شود ، زیرا لایه پلاستیک باعث افزایش درجه حرارت و جمع شدنن گازهای مختلف در بستر می شود.
تولید ورمی کمپوست به روش تانک
این روش نیز از روش های ساده است که توده داخل محفظه ای به شکل تانک قرار میگیرد و یا داخل محفظه سیمانی و یا حتی داخل آغل گوسفندان انجام میگیرد. این روش بیشتر برای مناطق سردسیر و معتدل کاربرد دارد. برای کمک به برداشت مواد میتوان تانکر ها را از وسط با تیغ های مشبک جدا نمود. در این روش میتوان از ظروف مختلف استفاده نمود. انواع جعبه های بزرگ ، تانک های برزنتی و حتی وان حمام نیز استفاده مینمایند.
بدین منظور یک مخزن سیمانی به طول ۲ متر و عرض ۱ متر با عمق ۱ متر درون یا بر روی زمین آماده نمایید. این مخزن در قسمت انتها دارای یک خروجی برای تخلیه آب اضافی است. در لایه زیرین این مخزن سیمانی یک لایه به ضخامت ۵ سانتی متر از آجرهای شکسته و سنگریزه درشت آماده سازید. این لایه به خروج آب اضافی از عمق مخزن کمک میکند. بر روی این لایه ، خاک به ضخامت ۱۵ سانتی متر بریزید که به این لایه اصطلاحا لایه پایه گفته میشود.
روی این لایه پایه ، کود دامی را به ضخامت حداقل ۵ سانتی متر قرار دهید.
حداقل ۱۰۰ عدد کرم خاکی را بر روی این لایه قرار دهید. این لایه ها را با استفاده از آب مرطوب نمایید. بر روی این لایه میتوان لایه ای از مخلوط برگ ، پهن حیوانات و مخلوط های دیگر از مواد آلی را قرار داد. بهتر است روی این لایه ها با برگ نخل یا شاخ برگ درختان دیگر پوشانده شود.
تولید ورمی کمپوست به روش مش
روش مش به این صورت است که چهار پایه که از سطوح زمین ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر فاصله دارد و ابعاد آن به عرض ۱٫۲ و طول ۲٫۳ متر میباشد. چهار طرف آن با آهن نبشی مشابه تخت خواب به یکدیگر وصل گردید و سطح آن را توری مش مشبک فلزی قرار داده اند ، که توده را روی مش میریزند . در این روش به دلیل اینکه از اطراف بویژه پایین هوا وارد توده میگردد ، بنابراین تهویه به نحو مطلوب صورت میگیرد. این روش یکی از بهترین روش های تولید ورمی کمپوست به شمار میرود. در اکثر واحد های تولیدی اخیرا رواج یافته است. طول دوره تولید این روش کوتاه است به طوری که در طی ۲ تا ۳ ماه یکبار نوبت برداشت کود صورت میگیرد.
تولید ورمی کمپوست به روش مش طبقاتی
همان روش معمولی است ولی برای استفاده بهتر فضا ، مش در دو تا سه طبقه تهیه میگردد. ضمن آنکه در روش سبدی نیز توان در طبقات کار کرد .
تولید ورمی کمپوست به روش راکتوری
روش راکتوری یا جریان پیوسته به دو صورت ساده که در آن عملیات اضافه کردن و برداشت محصول تولیدی به صورت دستی انجام میگیرد است. در روش راکتوری با فناوری پیشرفته شامل تسمه نقاله و سرند های مخصوص است . در این سیستم جعبه های حاوی ورمی کمپوست روی پایه های بالا برنده میباشد. سطح پایین جعبه های مشبک است. در هنگام برداشت قسمت پایین ورمی کمپوست میله مخصوص خرد و سرند میکند و مواد تازه به قسمت پایین جعبه ها اضافه می شود. سرعت تولید در این روش زیاد و مواد آلی به عمق ۹۰ سانتی متری و در مدت ۳۰ روز به ورمی کمپوست تبدیل میشود. ابعاد محفظه به صورت معمول با عرض ۱ و طول ۲ تا ۲۰ متر مربع و ارتفاع ۹۰ سانتی متر می باشد.
تولید ورمی کمپوست به روش سطلی خانگی
البته روش دیگری نیز وجود دارد که روشی خانگی است و صرفا برای تبدیل ضایعات آشپزخانه و خلاصی از پسماند های خانه است . در این روش از یک سطل پلاستیکی استفاده میشود که دور و زیر آن را سوراخ کرده ایم ، بستری از خرده کاغذ و مقواهای دور ریختنی خانه که مرطوب شده را در کف ظرف ایجاد میکنیم ، سپس مواد زاید از قبیل دور ریزهای میوه ، سبزیجات ، چای کیسه ای ، پوست تخم مرغ و … سایر زباله های مورد نیاز کرم را با کمی خاک به ظرف اضافه میکنیم . سپس کرم ها را به سطل که محل زندگیشان است وارد مینماییم . درب ظرف آن را گذاشته تا کرم ها بعد از عادت به محیط شروع به خوردن ضایعات خانگی کنند .