مهندس ارتش انگليسي به نام Benjamin Robins ، دستگاه بازويي چرخشي براي شناسايي داروها ايجاد كرده بود . در سال 1879، Antonin Prandtl ، براي اولين بار سانتريفيوژهاي امروزي را براي جداسازي خامه از شير مورد استفاده قرار داد . در سال 1879، Gustaf de Laval ، نشان داد كه از سانتريفيوژ ميتوان براي كارهاي تجاري استفاده كرد . ابعاد مختلفي از سانتريفيوژ ها گسترش يافته است و طيف وسيعي از عملكردها را از ميلي ليتر تا ليتر را مي تواند مورد ارزيابي قرار دهد.
توجه به ميكرو سانتريفيوژ ها در سال 1962 ،توسط یک شركت آلماني كه امروزه با نام “eppendorf” شناخته مي شود، توسعه يافت و اين شركت سيستم ميكروليتري را براي اهداف آزمايشگاهي مورد استفاده قرار داد . تيوب هاي پلاستيكي ميكرو و ميكرو سانتريفيوژها مدل3200 در آزمايشگاه ها براي تجزيه و تحليل در مقايس ميكروليتر مورد استفاده قرار مي گيرد . ميكرو سانتريفيوژ هاي اوليه داراي يك دستگيره براي كنترل زمان و فضا براي 12 ميكروتيوب داشتند كه در يك زاويه ثابت مي چرخيدند ولي فناوري هاي پيشرفته امروزي مانند خنك كننده ، برنامه ريزي ، تشخيص عدم تعادل خودكار ، كاهش سروصدا ، تغيير سيستم هاي روتور و … باعث پيشرفت هاي بسيار زيادي در اين زمينه شده است .
سيستم ميكروليتر ، نقطه شروعي براي طيف گسترده اي از ابزارهاي براي آزمايشگاه مولكولي بوده است كه توسط بسياري از شركت هاي زيست فناوري توسعه يافت.
سانتریفیوژ آزمایشگاهی چیست؟
سانتريفيوژ آزمايشگاهي ، يكي از ابزارات آزمايشگاه تشخيص طبي هست كه با استفاده از نيروي موتور خود ، نمونه مايع را با سرعت بسيار زيادي به چرخش در مي آورد. بسته به اندازه و ظرفيت نمونه سانتريفيوژهاي مختلفي وجود دارد.مانند تمام سانتريفيوژ ها، سانتريفيوژهاي پزشكي هم توسط اصل رسوبي مواد در سرعت بالا كار مي كنند كه در ان شتاب جاذبه اي مركزي ، باعث جدا شدن مواد به دو نوع ناحيه كم و پر تراكم مي شود.
عملكرد سانتریفیوژ
افزايش نيروي گرانشي به طور موثري باعث جمع شدن نمونه به طور سريع و كامل تري در ته تيوب مي شود و مايع باقي مانده در بالاي تيوب سوپرناتانت يا supernatant مي نامند .
بعد از اينكه حالت فوق رخ داد با استفاده از پيپت پاستور مايع رویي را مكش مي كنيم به طوري كه مكش ما هيچ گونه اختلالي در رسوب ايجاد نكند،به عبارت ديگر تنها مايع رویي را مي كشيم و با رسوب كاري نخواهيم داشت . سرعت سانتريفيوژها با توجه به مقدار انرژي گريز از مركز كه به نمونه وارد مي شود اندازه گيري مي شود و معمولا با واحد دور در دقيقه revolutions per minute RPM و يا relative centrifugal force RCF سنجيده مي شوند.
سرعت رسوب ذرات در سانتريفيوژ بستگي به اندازه و شكل ذرات ، شتاب سانتريفيوژ ، كسر حجم مواد جامد، اختلاف چگالي ذره با مايع و ويسكوزيته بستگي دارد .
انواع سانتریفیوژ
انواع مختلفي از سانتريفيوژ ها طراحي و ساخته شده هست :
سانتريفيوژ افتراقي : اغلب براي جدا كردن ارگان خاصي از مجموعه سلولها براي بررسي قسمت خاصي از سلولهاي بدن مورد استفاده قرار مي گيرد .
سانتريفيوژ ايزوپيكنيك : اغلب براي جدا كردن نوكلوئيك اسيد ها مانند DNA مورد استفاده قرار مي گيرد .
سانتريفيوژ گراديان ساكاروز : اغلب براي تخليص ويروس هاي انولوپ دار و يا ريبوزوم ها مورد استفاده قرار مي گيرد . همچنين براي جداسازي ارگان خاصي از عصاره سلولي خام از اين نوع سانتريفيوژ استفاده مي كنيم.
انواع مختلفي از سانتريفيوژ آزمايشگاهي وجود دارد :
ميكرو سانتريفيوژ : دستگاهي هست براي كار در حجم بين 0.2 تا 2.0 میلی لیترميكروتيوب ها، حداكثر 96لوله را مي توانند پشتيباني كنند ،همچنین طراحي جمع و جوري دارند.
سانتريفيوژ باليني يا كلينيكي : دستگاهي هست براي كاربردهاي باليني مانند لوله هاي انتقال خون و داراي سرعت كمتري هستند .
سانتريفيوژ چند منظوره روميزي : دستگاهي يراي كار با تيوب هاي بزرگ و داراي تنوع بسيار زيادي هستند.
سانتريفيوژ STAND ALONE : دستگاه هاي سنگين مانند اولترا سانتريفيوژ
بسياري از سانتريفيوژ ها داراي سيستم خنك كننده و يا بدون سيستم خنك كننده هستند . شركت هاي مختلفي با برند هاي مختلف انواع سانتريفيوژها را روانه بازار مي كنند كه از مهمترين انها مي توان به Eppendorf, Thermo-Heraeus, Thermo-Sorvall, Hettich, Beckmann-Coulter`Sigma یا Dragonاشاره كرد.